మకర సంక్రాంతి - makara sankranti

 
మకర సంక్రాంతి – భక్తి, భాష, భూమితో ముడిపడిన పండుగ

మకర సంక్రాంతి భారతీయ సంస్కృతిలో ఒక ముఖ్యమైన హిందూ పండుగ.
 ఇది సూర్యుని మకర రాశిలో ప్రవేశాన్ని సూచిస్తుంది. ప్రతి సంవత్సరం
 జనవరి 14 లేదా 15 తేదీలలో ఈ పండుగ జరుపుకుంటారు. 
ఇది ప్రధానంగా కృషి పండుగగా కూడా భావించబడుతుంది.

⸻

🌞 ఖగోళ పరంగా సంక్రాంతి ప్రాముఖ్యత

భారతీయ జ్యోతిష్యంలో సంక్రాంతి అంటే ఒక రాశి నుండి 
మరొక రాశికి సూర్యుడు మారడం. మకర రాశిలో సూర్యుడు ప్రవేశించే 
సమయాన్ని మకర సంక్రాంతిగా పిలుస్తారు. ఇది ఉత్తరాయణంకు 
ఆరంభమైనట్లు సూచిస్తుంది – అంటే సూర్యుని ఉత్తర దిశకు
 ప్రయాణం మొదలవుతుంది. ఉత్తరాయణం కాలాన్ని 
దేవతలకు ప్రియమైన కాలంగా పూరాణాలలో పేర్కొన్నారు.

⸻
సరే! మీరు అడిగినట్టు HTML కోడ్ లేకుండా, సంక్రాంతి పుణ్యకాలం
 గురించి వివరంగా ఇక్కడ వివరిస్తున్నాను:

⸻

సంక్రాంతి పుణ్యకాలం అంటే ఏమిటి?

సంక్రాంతి పుణ్యకాలం అనేది సూర్యుడు ఒక రాశి నుండి
 మరో రాశికి మారే సమయంలో, ముఖ్యంగా ధనుస్సు రాశి 
నుంచి మకర రాశిలో ప్రవేశించే సమయంలో ఏర్పడే ప్రత్యేకమైన కాలం.
 ఇది జ్యోతిష్యపరంగా చాలా పవిత్రమైనది, పుణ్యఫలాలను 
కలిగించేదిగా పరిగణించబడుతుంది.

⸻

🌞 పుణ్యకాలం ప్రాముఖ్యత
	•	సూర్యుడు మకర రాశిలోకి 
ప్రవేశించే సమయాన్ని “సంక్రాంతి” అంటారు.
	•	ఆ సమయానికి ముందు 1 గంట నుంచి
 తరువాత కొన్ని గంటల వరకు ఏర్పడే కాలాన్ని 
పుణ్యకాలం అని పిలుస్తారు.
	•	ఈ సమయంలో స్నానదానం, జపం, 
హోమం, పితృ తర్పణం, దానధర్మాలు చేయడం వల్ల పుణ్యఫలం 
అనేక రెట్లు ఎక్కువగా కలుగుతుందని పూరాణ గ్రంథాలు చెబుతున్నాయి.

⸻

📿 పుణ్యకాలంలో చేయవలసిన పనులు
	1.	గంగాస్నానం లేదా నదిలో స్నానం
 (లేదా పవిత్రమైన జలంతో స్నానం)
	2.	సూర్యారాధన – సూర్యునికి 
నమస్కారాలు, అర్ఘ్యప్రదానం
	3.	తిల దానం, వస్త్ర దానం, 
అన్నదానం వంటి దానములు
	4.	గోపూజ, పితృతర్పణం – పితృదేవతలకు నీరాజనం
	5.	విష్ణుపూజ, శ్రీవిష్ణుసహస్రనామ పారాయణం

 

⏰ పుణ్యకాలం ఎంత సమయం ఉంటుందీ?

పుణ్యకాలం సరిగ్గా సంక్రాంతి సమయానికే కాదు,
 దాని చుట్టూ ఉన్న కొన్ని గంటల వరకూ ఉంటుంది:
	•	సంక్రాంతి కాళం: సూర్యుడు మకర రాశిలోకి 
ప్రవేశించే ఖచ్చిత సమయం.
	•	పుణ్యకాలం: సంక్రాంతి సమయానికి 
ముందు 1 ఘడియ (అందున 24 నిమిషాలు) నుంచి మొదలై
 40 నిమిషాల వరకు లేదా మరింత ఎక్కువ కూడా ఉంటుంది
 (ప్రాంత, పంచాంగ ఆధారంగా భిన్నంగా ఉంటుంది).
	•	మహా పుణ్యకాలం: సంక్రాంతి  రోజున 
సూర్యోదయానంతరం వచ్చే పుణ్యకాలం.

 

 

📚 శాస్త్ర ఆధారం
	•	సంక్రాంతిని పర్వకాలంగా పేర్కొంటారు – ఇది “పర్వకాల”
 మరియు “అపర్వకాల” మధ్య ముఖ్యమైనది.
	•	ధర్మసింధు, నిర్ణయసింధు, కాలనిర్ణయం వంటి
 గ్రంథాల్లో ఈ కాలాన్ని పుణ్య కాలంగా పేర్కొన్నారు.

 

 

సంక్రాంతి పుణ్యకాలం నాడు మనం చేసే స్నానం, 
దానం, జపం, పూజలు అన్నీ అతి విశిష్టమైన 
పుణ్యఫలాలను కలిగిస్తాయి. ఇది ఉత్తరాయణ ప్రారంభ దినం, 
అందుకే దీనికి ప్రత్యేక స్థానం ఉంది. ప్రతి ఒక్కరూ సంక్రాంతి 
పుణ్యకాలాన్ని గౌరవించి, ఆ పవిత్ర సమయంలో ధార్మిక 
కార్యక్రమాలు నిర్వహించడం ఎంతో శ్రేయస్కరం.

 

🌾 పెద్దల ఆశీర్వాదం – పసిడి పంటల పండుగ

ఈ కాలంలో రైతులు తమ పొలాల్లో పండిన
 పంటలను కోసి ఇంటికి తెచ్చే సమయం.
 కొత్త వరి ధాన్యం, శెనగలు, మినుములు, ఆవాల 
కూరలు మొదలైనవి ఈ సమయంలో అందుబాటులో 
ఉంటాయి. ఈ పండుగ రైతు జీవితానికి ఎంతో సంబంధమైనది.

⸻

🪁 సంక్రాంతి నాలుగు రోజుల ప్రాధాన్యం (తెలుగు రాష్ట్రాలలో)
	1.	భోగి (ముదటిరోజు) – పాతవి, చెడు అలవాట్లు 
త్యజించి కొత్త జీవనాన్ని స్వీకరించే రోజు. 
పాత వస్తువులను బహిరంగంగా తగలబెట్టే సంప్రదాయం ఉంది.
	2.	మకర సంక్రాంతి (రెండవ రోజు) – ప్రధాన రోజు. 
సూర్యునికి నమస్కారాలతో ప్రారంభమవుతుంది. 
కొత్త బట్టలు, పండుగ భోజనాలు, హరిదాసులు, 
గొబ్బెమ్మలు ప్రధాన ఆకర్షణ.
	3.	కనుము (మూడవ రోజు) – పశువులకు స్మరణ దినం.
 వాటిని అలంకరిస్తారు, పూజిస్తారు. దీనివల్ల పశువుల పట్ల 
కృతజ్ఞతా భావం కలుగుతుంది.
	4.	ముక్కనుము (నాల్గవ రోజు) – సామాజికంగా కలిసి భోజనం
 చేసుకుంటారు. ఇవాళ మంచి మాంసాహార వంటకాలు చేయడం ఆనవాయితీ.

⸻

🎊 సాంస్కృతిక ప్రాముఖ్యత
	•	తెలుగు రాష్ట్రాల్లో గొబ్బెమ్మలు, హరిదాసులు,
 గంగిరెద్దులు, గజజరపు వంటి కళలు ప్రముఖంగా కనిపిస్తాయి.
	•	మహారాష్ట్రలో “తిల్ గుల్ ఘ్యా, గోడ్ గోడ్ బోలా”
 అని శుభాకాంక్షలు చెప్పుకుంటారు.
	•	పంజాబ్లో “లోహ్రి”, తమిళనాడులో “పొంగల్”,
 కర్ణాటకలో “సంక్రాంతి హబ్బా” గా పిలుస్తారు.
	•	గుజరాత్, రాజస్థాన్లో పతంగుల పోటీలు
 Sankrantiకి ప్రత్యేక ఆకర్షణ.

⸻

🪔 ధార్మిక విశ్వాసాలు
	•	ఈరోజు స్నానదానం అత్యంత 
పుణ్యప్రదంగా భావిస్తారు.
	•	గంగా నదిలో స్నానం చేసి దానధర్మాలు
 చేయడం వల్ల పుణ్యం కలుగుతుందని విశ్వాసం.
	•	కొన్ని ప్రాంతాల్లో ఈ రోజున “శని పూజ” 
కూడా చేస్తారు, ఎందుకంటే శని గ్రహాధిపతి మకర రాశికి అధిపతి.

⸻

🧂 సంక్రాంతి భోజనం ప్రత్యేకత
	•	అరిశెలు, బూరెలు, పచ్చడి, కొత్త పంటతో చేసిన 
రుచికరమైన వంటకాలు సంక్రాంతి రోజు ఇంటింటా తయారు చేస్తారు.
	•	నువ్వులు తో తయారైన వంటకాలు – ఉష్ణ శక్తిని
 ఇస్తాయని ఆయుర్వేద విశ్వాసం.

⸻

💫 సంక్రాంతి – సామరస్యానికి ప్రతీక

ఈ పండుగ ప్రకృతి, పశువులు, మనుషుల 
మధ్య సమన్వయానికి చిహ్నం. మన వాతావరణాన్ని, 
సంప్రదాయాన్ని, కుటుంబాలను గౌరవించడంలో మకర 
సంక్రాంతికి ఉన్న స్థానం అపూర్వమైనది.

 

మకర సంక్రాంతి పండుగ సామాన్య పండుగ కాదని,
 ఇది జీవన శైలికి, ఆధ్యాత్మికతకు, సాంస్కృతిక 
విలువలకు ప్రతిబింబమని చెప్పవచ్చు. 
భోగ భూమి అయిన భారత్ ఈ పండుగను 
ఒక పెద్ద ఉత్సవంగా మార్చుకుంది. 
ఇది మన సంస్కృతిని తరతరాల 
పాటు మోసుకెళ్లే ప్రేరణా పంచికగా నిలుస్తోంది.